Khi nói đến các đặc sản vùng Tây Bắc người ta sẽ nghĩ đến ngay các món ăn nổi tiếng như thịt gác bếp, cơm lam, măng rừng,… Nhưng ở vùng đất đặc biệt này còn có một món ăn đặc biệt. Từ cách sơ chế đến chế biến đều rất kỳ công và đặc biệt. Rêu suối vốn là món ăn bình dị đơn giản của người dân địa phương tại đây. Nhưng với cách thu hoạch và chế biến nó đã trở thành món ăn “lạ tai, lạ mắt” hấp dẫn những người đến từ phương xa. Dưới đây chúng tôi xin giới thiệu cho bạn với đặc sản cực lạ ở vùng Tây Bắc nơi đây.
Từ món ăn bình dị đến đặc sản “trời ban”
Rêu suối vốn là món ăn bình dị quen thuộc của người dân Tây Bắc. Thường xuất hiện ở những bữa cơm hằng ngày và những dịp lễ, Tết của người đồng bào dân tộc Thái, Tày ở các tỉnh Sơn La, Yên Bái, Hà Giang,… Ở từng địa phương khác nhau thì rêu đá lại có hương vị và cách chế biến khác nhau. Nhưng vẫn làm cho nhiều người yêu thích, đặc biệt là đối với những vị khách đến từ phương xa tò mò với món đặc sạn này.
Rêu mọc tự nhiên, bám quanh những tảng đá ở dưới suối, chỉ xuất hiện theo mùa, vào tầm cuối thu, đầu đông. Rêu có nhiều loại nhưng rêu mọc ở chỗ nước sạch, chảy xiết thì mới có thể ăn. Người dân địa phương thường hái rêu ở khu vực suối có mực nước nông đến đầu gối. Chỗ nước sâu, nước tù thì rêu ít mọc, nếu có thì rêu cũng không được sạch vì dính nhiều sạn cát. Cần tránh thu hoạch rêu vào ngày rằm vì thời điểm này, ốc sẽ sinh sản và bám vào các đám rêu.
Quá trình sơ chế rêu kỳ công
Sau khi thu hoạch rêu từ suối, người dân thường dùng chày gỗ, khúc gỗ hoặc chuôi dao để đập rêu nhiều lần trên mặt tảng đá to, sạch hay trên mặt thớt cứng. Sau đó nhặt sạch rác, sỏi đá lẫn trong rêu rồi dùng rổ, rá để đãi sạch sạn cát. Cuối cùng là công đoạn “giặt rêu”.
Rêu được thả vào những chậu nước lớn. Người dân dùng tay vò qua lại để giũ sạch những chất bẩn, nhớt còn sót lại nám ở rêu. “Giặt” qua nhiều lần nước xong, rêu được vắt ráo nước, túm lại thành từng nắm chắc nịch.
Ban đầu, người dân địa phương thường chỉ hái rêu suối về ăn, làm món rau cho các bữa cơm trong gia đình. Khi rêu được biết đến nhiều hơn bởi hương vị lạ miệng, người ta lại thu hoạch rêu đem ra chợ bán. Rêu được nặn thành từng tảng hình tròn. Nặng khoảng trên dưới 1kg với giá bán dao động từ 20.000 – 30.000 đồng/nắm tùy từng nơi.
Các món ăn được chế biến từ rêu
Rêu là nguyên liệu làm nên nhiều món ăn ngon như rêu nướng, canh rêu, rêu xào tỏi, nộm rêu… Mỗi món lại có cách chế biến khác nhau, mang đến những hương vị đặc trưng riêng.
Với món canh rêu, rêu sau khi sơ chế sạch sẽ được cắt thành từng đoạn nhỏ. Thả vào nước luộc gà hoặc xương hầm. Lúc chín tới, mùi rêu kết hợp với nước hầm tạo nên hương thơm hấp dẫn. Được thưởng thức bát canh rêu đá nóng hổi trong tiết trời se lạnh. Thực khách mới cảm nhận được cái thú ẩm thực độc đáo nơi vùng cao Tây Bắc.
Rêu được chế biến thành nhiều món nhưng ngon nhất, đặc trưng nhất có lẽ vẫn là rêu nướng (hay còn gọi là rêu pho). Rêu được nêm nếm với các loại rau thơm và gia vị rồi gói vào lá chuối hoặc lá dong rồi kẹp tre, nướng trên bếp than hồng.
Khi nướng, không được để rêu quá gần ngọn lửa, tránh để rêu cháy, chảy gia vị ra ngoài hay dính tro bếp. Thỉnh thoảng phải xoay chiều gói rêu để các mặt đều được tiếp xúc đủ lửa, giúp rêu bên trong chín đều. Khi phần vỏ hơi cháy xém là rêu chín, dậy mùi thơm phức. Rêu nướng được dùng để ăn ngay khi nóng hoặc ăn kèm với cá suối nướng, thịt lợn, thịt gà,…
Tác dụng của đặc sản vùng Tây Bắc
Theo lời của bà con dân tộc vùng Tây Bắc, các món ăn từ rêu không chỉ hấp dẫn bởi hương vị đặc biệt, còn có tác dụng chữa bệnh. Như giúp lưu thông khí huyết, giải độc, giải nhiệt, ổn định huyết áp và tăng cường sức đề kháng.
Theo kinh nghiệm dân gian, rêu có tính thanh mát nên có thể trị mụn nhọt, sốt rét, phòng hàn. Rêu chủ yếu là chất xơ, có tác dụng giảm mỡ trong máu. Rất thích hợp cho những người muốn giảm cân.
Quan tâm nhiều bài viết về ẩm thực tại đây.
Nguồn: Vietnamnet.vn